Οι Ινδιάνοι αποδείχθηκαν... Ελληνες

Δεν ήταν τυχαίο ότι ο «Ορέστεια» ήταν κάτι σαν συνεπακόλουθο ενός έργου του που θα µπορούσε σήµερα, 48 ολόκληρα χρόνια µετά, να είναι πιο επίκαιρο παρά ποτέ: «Πολλά τα δεινά». Και δεν είναι τυχαίο ότι το έργο του Ιάννη Ξενάκη ήταν η δεύτερη παραγωγή πάνω στο έργο του Αισχύλου που παραστάθηκε στην αµερικανική ιστορία (η πρώτη ήταν το 1961 από το Πειραϊκόν Θέατρον) και το πρώτο που παρουσιάστηκε στην αγγλική γλώσσα. Οπως δεν είναι τυχαίο ότι ακριβώς την ίδια εποχή ο Ξενάκης εξέδωσε τη µελέτη του «Αρχαιότητα και Σύγχρονη Μουσική», που έστρεψε το βλέµµα _ και τα αυτιά _ του διεθνούς µουσικού κόσµου στους δρόµους της αρχαίας ελληνικής µουσικής, υποδεικνύοντας πόσο σύγχρονη παραµένει. Σε αυτήν τη µελέτη ο Ξενάκης κάνει και µια θεατρική τοµή: µιλά για πρώτη φορά _ και πολλοί τον ακούνε _ για την «ολική εµπειρία» που είναι το αρχαίο ελληνικό δράµα, που δεν περιορίζεται στην όραση και την ακοή, αλλά κυρίως στη νόηση, «όπου επιτελείται το θαύµα της συσχέτισης, αντίθετα προς τη σύγχρονη αντίληψη». Το συνδυάζει δε, όπως σηµειώνει η καθηγήτρια στο Πανεπιστήµιο του Μπρίστολ Ευαγγελία Βαγγοπούλου, µε το πιστεύω του Ενγκελς: «Δεν υπάρχει καµία αισθητική εµπειρία που να µην έχει βιωθεί από τη νόηση».

Ολα αυτά κάνουν σηµαδιακό το έργο του Ξενάκη, που πρωτοπαρουσιάστηκε στην πόλη Υψηλάντη του Μίσιγκαν στις 14 Ιουνίου του 1966, σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολοµού και στο πλαίσιο ενός «Ελληνικού Φεστιβάλ» που οι κάτοικοί της οργάνωσαν όταν ανακάλυψαν ότι το όνοµα της πόλης τους δεν ήταν ινδιάνικο, όπως πίστευαν µέχρι τότε, αλλά ελληνικό, όπως σηµειώνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Τορίνο-Μιλάνο Settembre Μusica, Ενζο Ρεστάνιο. Ενός φεστιβάλ που οι κάτοικοι της Υψηλάντης ονειρεύονταν να θεσµοθετήσουν αλλά το σχέδιό τους έµεινε στα χαρτιά...


Ο µοναδικός εικονοµαχικός ναός

Η «Ορέστεια» παρουσιάστηκε από το Κέντρο Φωνητικών Τεχνών και το Ιδρυµα Βorusan της Κωνσταντινούπολης τον Σεπτέµβριο του 2005 στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη, µε τη σύµπραξη επίσης ελλήνων και τούρκων καλλιτεχνών.

Το Διεθνές Φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης, πέρα από την παρουσίαση στην Αγία Ειρήνη (την οποία η εφηµερίδα «Ηurriet» χαρακτήρισε ως «το πιο ενδιαφέρον έργο στο φεστιβάλ»), προετοιµάζει περιοδεία της «Ορέστειας» και σε τόπους ιστορικής και πολιτιστικής σηµασίας όπως η Εφεσσος και η Αττάλεια, στο πλαίσιο και του Ετους Ξενάκη που θα εορταστεί το 2011.

Και για την ιστορία: Ο ναός της Αγίας Ειρήνης που χτίστηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο είναι ο µοναδικός εικονοµαχικός που έχει αποµείνει _ δεν είναι καλυµµένος µε τοιχογραφίες. Δεν µπορεί δε να τον επισκεφθεί κάποιος παρά µόνον σε εκδηλώσεις (συναυλίες κ.λπ.).